Het verhaal van Clara (psycholoog)

Ik begon mijn loopbaan als psycholoog in 1995 op de poli-dagkliniek van APZ Willibrordus, wat twee jaar later GGZ NHN werd. De plek waar ik mijn man leerde kennen. Hij was er werkzaam als verpleegkundige. Allebei hadden we een opleiding in de zorg, maar ook ervaringskennis: hij hersteld van verslavingen, ik van depressie en psychose.

Angst voor stigma

Naar cliënten was mijn man open over zijn eigen worstelingen met het leven en zijn verslavingsgevoeligheid. Cliënten waardeerden zijn openheid, het gaf hen een gevoel van gelijkwaardigheid. Ik was onder de indruk hoe hij werkte. Zelf durfde ik nog niet te denken aan openheid over mijn depressie en psychose. Vanuit mijn opleiding was dit in die tijd ondenkbaar en zou het als hoogst onprofessioneel gedrag zijn aangemerkt. Bovendien was mij tijdens mijn laatste opname verteld dat ik met mijn diagnose (schizo-affectieve stoornis) niet meer zou kunnen studeren, laat staan werken. Hoewel ik iedere dag bewees dat dit niet klopte, was er geen haar op mijn hoofd die eraan dacht open te zijn. De angst voor stigma was te groot. Ik werkte, maar hield mijn mond over mijn eigen ervaringen. Het was wel zo dat sommige cliënten opmerkten: u weet wel erg veel van psychose.

Ervaringsdeskundige professionals

Ruim 10 jaar geleden werd bij GGZ NHN de eerste ervaringsdeskundige aangenomen. Ervaring hebben met een psychiatrische aandoening was hierbij een voorwaarde in de sollicitatie. Dat was een grote verandering die veel bij mij opriep. Want waarom konden alleen ervaringsdeskundigen met eigen ervaringen werken en andere professionals met eigen ervaringen niet? Het gaf mij een gevoel alsof cliënten en ervaringsdeskundigen een ander soort mensen zijn dan traditionele ggz-hulpverleners. Ook onder sommige hulpverleners schuilde een flinke dosis (familie)ervaringskennis. Ik vond het een stigmatiserend beeld en ik wist uit ervaring hoe enorm ondermijnend het ervaren van stigma kan zijn. Soms erger dan de aandoening op zichzelf.

Veilige omgeving

Het heeft nog een hele tijd geduurd voordat ik besloot zelf als psycholoog open te zijn over mijn eigen psychische kwetsbaarheid. De verhalen van mede collega’s maakte dat ik de veiligheid voelde om er zelf ook open over te zijn. Ieder mens heeft immers kwetsbaarheden en krachten. Dat was het moment waarop ik besefte dat ik als psycholoog met psychose-ervaring juist iets kon doen tegen het stigmatiseren van mensen met een psychotische kwetsbaarheid.

Omgangscultuur

Inmiddels ben ik ruim drie jaar in verschillende situaties op mijn werk open over eigen ervaringen. Het is een drijfveer van mij om deze ervaringskennis nog meer te ontginnen en naar een omgangscultuur toe te werken waar stigmatisering van mensen met een psychische kwetsbaarheid verleden tijd is. In mijn team krijg ik steun en de ruimte om ermee aan de slag te gaan. Ik ontdekte het samenwerken met ervaringsdeskundigen, dat voelde ook een beetje thuis komen. Ik geef toe, ik ben een idealist en dus blij met collega’s die me ook met beide benen op de vloer houden als ik te hard wil.

Cultuurwaarden voor ondersteuning herstel

Mijn verhaal is dus eigenlijk ook een herstelverhaal. Dat kan er alleen maar zijn omdat er binnen GGZ NHN een aantal waarden vervlochten zijn in de cultuur die mijn herstel hebben ondersteund. Deze waarden gaan over gelijkwaardigheid, hoop en geloof. Over dat herstel mogelijk is. Over geloof in dat ieder mens telt, maar ook over dat we elkaar nodig hebben, over verbinding met elkaar en met de wereld waarin we leven.

Het gaat erom dat je deze waarden voelt en iedere dag weer tegenkomt. In die groet op de gang, achter de balie, in je team, in de wachtkamer, in het contact met familie, met gemeente, met de huisarts, maar ook in het contact met die ene cliënt die jou alleen buiten op een bankje durft te spreken. Daarover gaat het bij GGZ NHN. En daarom werk ik er nog steeds, omdat ik ze nog iedere dag terugvind.