Het verhaal van Susan (klinisch neuropsycholoog)

Susan Zyto is klinisch neuropsycholoog en werkt in Hoorn. Ook doet ze promotieonderzoek.

Collega Susan Zyto is bezig met haar promotieonderzoek naar ‘cognitieve problemen bij stemmingsstoornissen’. Een mooie publicatie was een artikel in International Journal of Bipolar Disorders’”: over een nieuw psycho-educatieprogramma voor cliënten en hun partners. 

Psycho-educatieprogramma’s voor cliënten met een bipolaire stoornis verschillen in Nederland sterk van elkaar. Daarom ontwikkelde het Kenniscentrum Bipolaire stoornissen, waar collega Raphael Schulte (psychiater) aan verbonden is, een vernieuwde en gestandaardiseerde psycho-educatiecursus. We interviewen Susan over de cursus en het belang van haar onderzoek.

Welke rol speelt psycho-educatie in de behandeling van bipolaire stoornissen?

“Psycho-educatie is een zeer belangrijk en vast onderdeel van de behandeling van cliënten met bipolaire stoornissen en wordt ook in behandelrichtlijnen sterk aanbevolen. Het doel van psycho-educatie is onder andere om het inzicht in het ziektebeeld en daarmee de acceptatie van de diagnose en behandeling te vergroten. Maar ook de zelfmanagement, waarmee cliënten meer grip krijgen op hun emotionele welzijn en leven, is een belangrijk doel.”

Wat houdt de vernieuwde cursus in?

“De cursus bestaat uit 12 sessies in groepsverband. Dit is een verdubbeling van het aantal sessies dat over het algemeen in Nederland wordt geboden. Er komen verschillende onderwerpen aan bod. Wat is bijvoorbeeld het belang van medicatie? Hoe signaleer je voortekenen van een manische episode? Hoe ga je om met stress? Hoe zorg je voor een regelmatig leefritme? Maar er is ook veel aandacht voor de invloed op werk en relaties. Het mooie aan deze cursus is dat de partner (of een andere naastbetrokkene) bij elke sessie aanwezig is. De cursus is dus een belangrijke stap in het herstelproces”

Wat hebben jullie onderzocht?

“De cursus is bij 108 cliënten van 17 poliklinieken geïntroduceerd, waaronder GGZ NHN.  We keken naar de acceptatie en haalbaarheid van deze cursus in de praktijk. Want het vraagt veel van zowel de cliënt als de partner om wekelijks tijdens werktijd deel te nemen. Daarnaast keken we middels voor-en nametingen naar voorlopige effecten op stemmingsklachten, zoals de attitude naar de bipolaire stoornis en de behandeling hiervan, de mate van zelfredzaamheid en de houding van de partner naar de cliënt.”

Wat was de conclusie?

“Het onderzoek vond plaats in een natuurlijke setting zonder controlegroep. Daarom moeten we de resultaten als een indicatie zien. Zowel door cliënten als partners werd de cursus inhoudelijk goed ontvangen en er was een hoge opkomst. We zien een afname in ernstige depressieve symptomen en een toename in mate van zelfredzaamheid. Mensen waren beter in staat tot zelfzorg en reflecteren op hun ziekte.  Bij partners ontstond er meer begrip. Ze konden meer onderscheid maken tussen de persoon en de ziekte: dat hun partner ziek is in plaats van een “lastig mens”. De partner kon ook meer verdragen van de cliënt, ze ervoeren minder stress en irritatie rond de cliënt.

In de toekomst is het aan te bevelen met een controlegroep deze bevindingen te staven en follow up metingen te doen. Dan pas kan je zien of de positieve veranderingen ook blijvend zijn en tot langere periodes van stabiliteit en tot minder opnames leidt. Maar dit zijn zeker mooie indicaties. Inmiddels bieden GGZ-instellingen in het hele land deze cursus en wordt het ook daar goed ontvangen.”

Artikel: Zyto, S., Jabben, N., Schulte, P.F.J. et al. A multi-center naturalistic study of a newly designed 12-sessions group psychoeducation program for patients with bipolar disorder and their caregivers. Int J Bipolar Disord 8, 26 (2020). https://doi.org/10.1186/s40345-020-00190-5